Een maand geleden verscheen hier een pleidooi om meer te doen met de topstukken van de Vlaamse Gemeenschap. Het gaat om roerend cultureel erfgoed dat onmisbaar is, optimaal bewaard moet blijven en via de bepalingen van het Topstukkendecreet van 2003, beschermd wordt. De topstukkenlijst telt al vele honderden objecten, waaronder heel wat kunstwerken. Maar wie in Vlaanderen kent deze bijzondere waardevolle stukken en weet waar ze te bezichtigen zijn? Onze oproep van vorige maand eindigde met: "Als we onze vakantie in eigen land moeten doorbrengen, waarom dan niet een Topstukkenroute uitstippelen en ons laten kennismaken met die staalkaart van alles waarin Vlaanderen toonaangevend is geweest en waarvoor het wereldwijd vermaard was en is."
Met dit pleidooi van 't Pallieterke onder de arm - ze verwijst naar het artikel - trok Vlaams volksvertegenwoordiger Cathy Coudyser (N-VA) naar de commissies Cultuur en Toerisme en riep haar partijgenoot-ministers Jambon en Demir op om meer en beter uit te pakken met de Vlaamse topstukken.
Digitale ontsluiting
Minister-president Jambon, ook bevoegd voor cultuur, erkent dat de ontsluiting van de topstukken beter kan en engageert zich samen met de Topstukkenraad om hier verandering in te brengen. Daarbij denkt hij aan de verdere ontwikkeling van de online topstukkendatabank tot een performant communicatiemiddel. Dat is nodig. Nu lijkt de topstukkenlijst, te vinden via de webstek van het departement Cultuur, Jeugd en Media, nog te veel op een saaie databank, inclusief de ministeriële besluiten zoals die gepubliceerd zijn in het Staatsblad. Van heel wat topstukken is in de databank geen afbeelding voorhanden. Jambon stelt dat hij dit op korte termijn wil rechtzetten. Dat is slechts een begin. Naast de databank is er nood aan een aantrekkelijke topstukken-webstek, met afbeeldingen van kunstwerken, waar de liefhebbers naar hartenlust kunnen induiken en met 3D-beelden van objecten die langs alle kanten kunnen bekeken worden. Die webstek moet in woord en beeld prikkelen en uitnodigen om de stukken 'in het echt' te gaan bekijken.
Jambon laat nog weten dat hij binnen het algemeen cultureel-erfgoedbeleid bijzondere aandacht zal geven aan de zorg voor en de ontsluiting van de Vlaamse topstukken. Dat zal dan moeten blijken uit zijn strategische visienota in verband met het cultureel erfgoed die hij in april van volgend jaar aan het Vlaams Parlement zal voorleggen.
Topstukkenroute
Het idee van Vlaamse Topstukkenroute kwam aan bod op de commissie Toerisme. Bevoegd minister Demir ziet concrete mogelijkheden om deze unieke cultuurgoederen, die bewaard worden in onze musea, bibliotheken, archieven en religieuze sites ook fysiek beter te ontsluiten. Een Topstukkenroute zou volgens Demir een piste kunnen zijn. Ze verwijst naar het toeristische hefboomproject "Vlaamse Meesters in Situ", dat bezoekers leidt naar sites (vooral kerken) waar schilderijen en beeldhouwwerken van Vlaamse Meesters uit de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw nog altijd op hun oorspronkelijke plek te bewonderen zijn. Daar zijn flink wat topstukken van de Vlaamse Gemeenschap bij: een schitterende Rubens in Aalst, een prachtig altaarstuk van de jonge Van Dyck in Zaventem, zestiende-eeuwse retabels in Deerlijk, Geel, Herentals en in het weggestoken dorpje Hemelveerdegem. In Watervliet wordt al vijfhonderd jaar een uniek paneel gekoesterd. En de kerken van Bocholt en Maaseik zijn schatkamers die vele topstukken herbergen. Demir meldt dat zij aan Toerisme Vlaanderen de opdracht heeft gegeven om het Vlaanderenbrede netwerk van sites met culturele erfgoedparels verder te zetten en te laten groeien. De Topstukkenlijst kan volgens de minister een belangrijke basis bieden voor de selectie van nieuwe sites. De plannen liggen op tafel, nu nog de uitwerking.
