Herwig Reynaert is Professor politicologie aan de Ugent, gespecialiseerd in lokale besturen.
Hoe men het draait of keert, politiek draait om macht. Macht is trouwens zonder enige twijfel één van de drijfveren van politici. Op zich is er hier zelfs niets mis mee. Politici hebben of horen op zijn minst idealen te hebben, ideeën die ze in de praktijk gerealiseerd willen zien.
Politici hebben dan ook macht nodig om hun beleidsdoelstellingen te realiseren. Macht van politici om het algemeen belang te dienen. Macht als middel om dingen voor de mensen te realiseren. Kan het nobeler?
En toch.
Bij momenten loopt het grondig fout. Een voorbeeld uit Nederland: "Opnieuw politiek bestuurder in opspraak wegens gebrek aan integriteit. De persoon in kwestie zou zichzelf een bouwvergunning voor een afwijkende serre aan het eigen huis verleend hebben. Het Bureau Integriteit concludeert dat de persoon in kwestie onvoldoende heeft gedaan om de schijn van belangenvermenging te voorkomen."
Een zweem van gesjoemel
Hierover gaat het. Politici moeten op elk moment vermijden dat er een zweem van gesjoemel ontstaat, moeten vermijden dat het idee ontstaat dat bepaalde politieke beslissingen hen rijker maken, dat ze hun eigenbelang dienen, politici mogen geen voorkennis hebben, mogen geen misbruik van hun functie maken,…
Politici moeten er m.a.w. voor zorgen dat er geen (schijn van) belangenvermenging is, dat ze garant staan voor onafhankelijkheid.
“De Vlaamse Bouwmeester ligt in Pano de vinger op de wonde. Echte integriteit zit tussen de oren.” Leo Van Broeck, Vlaams Bouwmeester, stelt terecht dat het gaat over de vraag wat de politici doen met de knoppen waaraan ze zitten.
Ondanks het feit dat er voor politici deontologische codes bestaan, zijn er nog steeds mazen in het net.
Een volledige lijst opstellen van alle plichten, maar ook rechten, van politieke mandatarissen is geen sinecure, om niet te zeggen quasi onmogelijk. Een zekere vaagheid, en daardoor ook ruimte voor interpretatie, zal er altijd blijven.
Een deontologische code geeft echter duidelijk aan wat gewenst en ongewenst gedrag is. Soms gaat het om voorschriften die glashelder zijn, soms zijn het algemene gedragsnormen die in de eerste plaats een beroep doen op de individuele verantwoordelijkheid. Ondanks alle mogelijke regels moet integriteit echter tussen de oren van de politici zelf zitten.
Politici hebben immers een voorbeeldfunctie. Als ze trouwens een voorbeeld zijn, kunnen ze er ook anderen op aanspreken. De politieke wereld kan dan meteen duidelijk maken dat men geen vragen wil die mogelijk tot niet-integer gedrag aanleiding kunnen geven.
De vergadering of de stemming verlaten volstaat wettelijk om belangenvermenging te vermijden. Maar anno 2017 is dat ethisch gezien niet meer voldoende.
Deze maatschappij pikt dat niet langer.
Wat bij meerdere petjes?
Politici geven vaak aan dat alles juridisch-procedureel juist verlopen is. Dit kan best zijn maar is dit voldoende?
Als politici meerdere petjes hebben in bepaalde dossiers dreigt het alsnog faliekant af te lopen. Dan is het dansen als een politieke evenwichtskunstenaar op een wel heel erg slappe koord. Niemand is hierbij gebaat: de bevolking niet, maar ook de politieke wereld niet.
Gewoon eens buitengaan in een dossier waarbij men rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken is, wordt door de goegemeente niet meer aanvaard. Politici, blijf voor en achter de schermen ver weg van dergelijke dossiers.
Het doet de politiek, de democratie geen deugd. Besef dat de democratie een broos ‘product’ is, een ‘luxeproduct’. Laat er ons dan ook met zijn allen niet mee sollen.
Politici worden, heel vaak ten onrechte, de pispaal van onze maatschappij. Dit kan en heeft niet te onderschatten gevolgen. Valabele kandidaat-politici haken in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen hierdoor veel te vaak af. Laat ons dit vermijden.
Sterke lokale besturen zijn immers de basis van een sterke democratie die Vlaanderen moet zijn.
Foto: Flickr - Dan - originele foto - klik hier
