Harde brexit, harde cijfers
De uittrede van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie zal Vlaanderen als exportgeoriënteerde economie sterk raken. Het scenario van een harde brexit, waarbij de handelsrelaties tussen de EU en UK terugvallen op WTO-regels is helaas nog steeds niet uitgesloten. Naar schatting zal het bruto binnenlands product (bbp) van Vlaanderen in dit scenario terugvallen met 2,6% en zullen 28.000 jobs verloren gaan. West-Vlaanderen deelt het meest in de klappen en staat voor een geschat exportverlies van 0,5% en een banenverlies van 11.000 jobs waarvan 5.000 in de haven van Zeebrugge.
Actieplan verhoogt weerbaarheid
Op 16 november 2018 keurde de Vlaamse Regering het ‘Brexit Actieplan’ goed. Dit plan moet Vlaanderen voorbereiden op de brexit en de weerbaarheid van het Vlaams economisch weefsel verhogen. Een van de vier pijlers van het Brexit Actieplan van de Vlaamse Regering is de integrale ondersteuning van bedrijven. Cathy Coudyser vroeg bij minister-president Jan Jambon naar een stand van zaken voor de West-Vlaamse bedrijven en kwam tot een duidelijk overzicht:
Steunaanvragen bij FIT
Flanders Investment and Trade (FIT) biedt kleine en middelgrote ondernemingen (KMO) onder meer steun voor de heroriëntering van hun internationale bedrijfsactiviteiten, voor prospectiereizen buiten de EU, deelname aan buitenlandse beurzen/gelijkwaardige niche-evenementen, ontwikkeling van digitale bedrijfscommunicatie en internationaal maatwerk.
Vooral in 2019 blijken bedrijven maatregelen te treffen. In totaal werden 524 brexit-gelieerde subsidieaanvragen ingediend waarvan 366 in 2019 en 158 in 2020. Het ging vooral om steun voor de ontwikkeling en vertaling van digitale internationale commerciële bedrijfscommunicatie maar ook voor deelname aan beurzen. 99 van de steunaanvragen waren afkomstig van bedrijven uit West-Vlaanderen. In Vlaanderen werden uiteindelijk 307 dossiers toegekend en dit voor een bedrag van 736.171,72 €. West-Vlaanderen is goed voor 55 toegekende subsidieaanvragen voor een totaal bedrag van 116.154,99 euro.
FIT zette met diverse partners ook meer dan 100 brexitgerelateerde acties die bedrijven moet informeren en sensibiliseren. In totaal 37 outreach-initiatieven stonden open voor West-Vlaamse bedrijven.
Bij de brexit Helpdesk van FIT kunnen bedrijven ook terecht voor eerstelijnsadvies te bekomen over internationaal ondernemen in de wereld na de brexit. De Helpdesk helpt ondernemers wegwijs in de verschillende ondersteuningsmogelijkheden en kan ondernemingen in contact brengen met relevante handelsconnecties in het buitenland. Sinds de oprichting in 2018 werden in totaal 134 vragen gericht aan de Brexit Helpdesk. Het ging vooral om algemene vragen maar ook meer specifieke vragen over mogelijke invoerrechten die eventueel betaald moeten worden en over hoe de btw na de brexit afgehandeld moet worden. Daarvan kwamen 36 vragen uit West-Vlaanderen.
Steunaanvragen bij VLAIO
Tussen 1 januari 2019 en 1 juli 2020 klopten 106 Vlaamse KMO’s aan bij het Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO) voor een steunaanvraag KMO-portefeuille met betrekking tot Brexit. Het leeuwendeel gaat om steun voor projecten inzake opleiding. Van de 19 West-Vlaamse aanvragen werden maar liefst 18 dossiers goedgekeurd.
Daarnaast werden de voorbije jaren in totaal 5 aanvragen voor een KMO-groeisubsidie in het kader van brexit aangevraagd. Deze ondersteunt bedrijven bij het inwinnen van ontbrekende strategische kennis, nodig voor het realiseren van een groeistrategie bij een kantelmoment, zoals een transformatie-, innovatie- of internationaliseringstraject. Alle dossiers, waaronder 2 West-Vlaamse aanvragen, werden goedgekeurd.
West-Vlaamse samenwerking
FIT werkt ook samen met de West-Vlaamse stakeholders en ondersteunt het zogenaamde UK Activity Plan met onder meer gerichte acquisitiestrategieën en prospectie van nieuwe toeleveranciers en nieuwe markten. De acties kaderen binnen het EFRO-project CONQUER met POM West-Vlaanderen als promotor en FIT, VoKa West-Vlaanderen, Unizo West-Vlaanderen en TUA West als copromotoren. De Vlaamse Regering voorziet 750.000 euro van de in totaal 2,5 miljoen euro zodat dit project heel binnenkort kan starten.
Daarnaast ontwikkelde de POM de tool ‘West-Flanders, gateway to Europe’, een kaartspel dat alle troeven van West-Vlaanderen toont als alternatieve toegang tot brede Europese markt voor bedrijven die vandaag de UK als Europees bruggenhoofd gebruiken. De Vlaamse economische vertegenwoordigers van FIT in het buitenland gebruiken deze tool om West-Vlaanderen gericht op de kaart te zetten bij buitenlandse ondernemingen.
Aantrekken van investeringen
De proactieve investeringsstrategie van FIT mag zeker succesvol genoemd worden. Sinds november 2018 hebben de inspanningen van FIT geleid tot 55 bevestigde buitenlandse directe investeringen via eigen opgezette structuur en 162 gedetecteerde leads, die men kan relateren aan het brexit gebeuren.
In totaal levert dit 2.512 nieuwe jobs op. Voor West-Vlaanderen gaat het om 6 concrete investeringsdossiers, goed voor 366 jobs en een investeringsbedrag van 45 miljoen euro. Van die 6 dossiers situeren er zich 5 in de logistieke sector.
Aan de slag met brexit
De coronacrisis en – maatregelen vroegen de voorbije maanden alle aandacht van onze vele KMO’s. Cathy Coudyser: ‘Dat is logisch en begrijpelijk maar het zorgde er wel voor dat de brexit eerder een ver-van-ons-bed-show is geworden. Nochtans staan we op amper vier maanden van een harde No-Deal. We moeten niet panikeren maar wel de ‘sense of urgency’ aanwakkeren. Het is duidelijk dat de brexit bovenop het coronavirus een extra harde dobber wordt. We moeten er alles aan doen om die impact zo beperkt en zo kort mogelijk in tijd te houden. Het is nu belangrijk dat de brexit terug onder de aandacht komt zodat we met onze bedrijven de schade kunnen beperken.’
In het bijzonder kijken we aan tegen een mix van complicaties en vertragingen doorheen de hele exportketen. Veel KMO’s hebben vandaag nog te weinig kennis van de douaneverplichtingen. Dat kan op korte termijn onze reputatie als transitieland schaden. Cathy Coudyser: 'De douane doet veel inspanningen om de KMO’s zoveel mogelijk info te verstrekken. Dat is ook nodig. We moeten absoluut vermijden dat buitenlandse bedrijven hun exportlijnen verleggen en Vlaanderen structureel gaan ontwijken. Kennis van de nodige douaneformaliteiten is een must.'
